Quyền sống, quyền được tôn trọng về nhân phẩm và bất khả xâm phạm về thân thể, của con người ở Việt Nam luôn được bảo đảm

 

Quốc An

Nhân một số vụ việc trẻ em bị bạo hành, gần đây, trên một vài trang mạng thiếu thiện chí với Việt Nam ở nước ngoài xuất hiện những bài viết thể hiện cách nghĩ, cách nhìn sai lệch về vấn đề này ở Việt Nam. Chẳng hạn, khi bàn về nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo hành trẻ em ở Việt Nam trong bài: “Ai có lỗi trong vụ bé gái 8 tuổi “chết vì bạo hành” và ai bảo vệ trẻ em Việt Nam?” trên BBC NEWS tiếng Việt, có người cho rằng, nguyên nhân đầu tiên là “xã hội không coi đứa trẻ là một CON NGƯỜI”… và Việt Nam “là Quốc gia đang thiếu thiết chế bảo vệ trẻ em”;…

Cần hiểu đúng về pháp luật Việt Nam

Cần khẳng định cách nhìn nhận như nêu trên là chưa đúng với thực tế, dễ gây hiểu lầm quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam về quyền con người, mà cụ thể ở đây là việc bảo đảm quyền sống, được tôn trọng về nhân phẩm và bất khả xâm phạm về thân thể.

Hiến pháp Việt Nam đã hiến định và ghi nhận rõ quyền sống, quyền bất khả xâm phạm về thân thể, quyền được tôn trọng danh dự và nhân phẩm, không bị tra tấn, nhục hình của mọi cá nhân. Quyền này cũng được cụ thể hóa trong nhiều văn bản luật, đặc biệt là các Bộ luật Hình sự và Tố tụng Hình sự.

Theo quy định của Hiến pháp Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam mọi người dân đều có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm. Không ai bị bắt, nếu không có quyết định của Toà án Nhân dân hoặc của Viện kiểm sát Nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt, giam giữ người phải đúng pháp luật. Mọi hình thức truy bức, nhục hình, đối xử vô nhân đạo, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người dân đều bị nghiêm cấm. Ngoài ra, ở Việt Nam, mọi người dân có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở; thư tín, điện thoại, điện tín của cá nhân được bảo đảm an toàn và bí mật. Đối với người nước ngoài cư trú ở Việt Nam cũng được bảo hộ các quyền trên.

Quyền trước tiên và quan trọng nhất của con người là quyền sống. Nhà nước Việt Nam đặc biệt ưu tiên và đã có những nỗ lực cao nhất nhằm bảo đảm quyền sống cho mọi người dân, kể cả những người phạm tội. Mọi hành vi xâm phạm quyền sống của con người bị coi là hành vi phạm tội nghiêm trọng nhất và bị nghiêm trị theo quy định của pháp luật. Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 đã dành 33 điều luật quy định những mức án nghiêm khắc đối với các tội trực tiếp hoặc gián tiếp xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người.

Do yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm, nhất là tội phạm ma tuý, Việt Nam vẫn duy trì hình phạt tử hình. Hình phạt tử hình chỉ áp dụng đối với những người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng; không áp dụng hình phạt tử hình đối với người phạm tội chưa thành niên, phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi. Nhà nước Việt Nam đã và đang chủ trương thu hẹp dần phạm vi áp dụng hình phạt tử hình và tiến tới xóa bỏ hình phạt này trong tương lai. Theo hướng đó, bộ Luật Hình sự Việt Nam năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 đã giảm thiểu việc áp dụng án tử hình từ 29 tội danh xuống còn 15 tội danh, thuộc 06 nhóm tội phạm.

Quyền tự do, bất khả xâm phạm về thân thể và tôn trọng nhân phẩm được pháp luật Việt Nam bảo vệ. Một mặt, pháp luật nghiêm trị những hành vi xâm phạm quyền tự do, quyền bất khả xâm phạm thân thể của con người; mặt khác, quy định rất chặt chẽ các căn cứ, điều kiện, trình tự, thủ tục và thẩm quyền áp dụng các biện pháp như việc bắt giữ, tạm giam theo hướng ngăn ngừa việc lạm dụng dẫn đến vi phạm. Bộ luật Hình sự có các điều khoản nghiêm cấm các hành vi tra tấn, dùng nhục hình và bức cung. Quy chế Trại giam, hiện hành đã quy định cụ thể về chế độ quản lý, giam giữ phạm nhân; chế độ ăn, mặc, ở, sinh hoạt, chữa bệnh; chế độ lao động, học tập của phạm nhân. Phạm nhân được hoạt động thể dục, thể thao, văn hoá, văn nghệ; được khám sức khoẻ định kỳ, ít nhất một năm một lần; được học văn hoá để xoá mù chữ, phạm nhân chưa thành niên được phổ cập tiểu học, được nghe phổ biến thời sự, chính sách, học các chương trình giáo dục công dân, được học và việc dạy nghề với phạm nhân chưa thành niên là bắt buộc …

Xuất phát từ chính sách khoan hồng và truyền thống nhân đạo, hàng năm Nhà nước Việt Nam đều tiến hành các đợt đặc xá phạm nhân vào dịp các ngày lễ lớn của dân tộc. Từ khi thực hiện chủ trương này, đã có hàng chục nghìn phạm nhân được đặc xá. Dự kiến dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022 sẽ có thêm hàng nghìn phạm nhân được hưởng đặc xá. Đây là một trong những thành tựu nổi bật của Việt Nam về việc đối xử nhân đạo, khoan hồng với tù nhân, những người lầm lỡ, tạo điều kiện cho họ trở về với cuộc sống lương thiện.

Đối với tình trạng bạo lực gia đình, trong đó có bạo hành, ngược đãi trẻ em là vấn đề phức tạp không chỉ với Việt Nam mà đối với cả thế giới. Quan điểm của Nhà nước Việt Nam về vấn đề là rất rõ ràng. Quy định về xử lý đối với loại tội phạm này đã được nêu rõ trong Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ, sung năm 2017. Ngoài ra có có nhiều văn bản dưới luật khác được ban hành như: Chỉ thị số 18/CT-TTg ngày 16-5-2017 về việc tăng cường giải pháp phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em; Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 4-2-2020 đẩy mạnh công tác phòng, chống bạo lực gia đình ; Chỉ thị số 23/CT-TTg ngày 26-5-2020 về việc tăng cường các giải pháp bảo đảm thực hiện quyền trẻ em và bảo vệ trẻ em ;…

Xử lý nghiêm vụ việc xảy ra

 Vụ việc bé gái 8 tuổi ở TP Hồ Chí Minh bị bạo hành dẫn đến tử vong là rất nghiêm trọng, hết sức thương tâm và gây phẫn nộ trong xã hội. Ngay sau khi vụ việc xảy ra, thay mặt Chính phủ Việt Nam, Phó Thủ tướng Thường trực đã có văn bản yêu cầu Bộ Công an, Công an TP Hồ Chí Minh chỉ đạo các lực lượng chức năng khẩn trương điều tra, làm rõ vụ việc để xử lý nghiêm minh các đối tượng liên quan theo quy định của pháp luật, không bỏ lọt tội phạm.

Cùng với đó, Chính phủ Việt Nam yêu cầu các cấp, các ngành, các địa phương tập trung chỉ đạo tăng cường thực hiện các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn hiệu quả các hành vi xâm hại trẻ em, bạo lực gia đình, bạo lực học đường; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm; kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân có hành vi bao che, chậm trễ hoặc không xử lý các vụ hành hạ, xâm hại trẻ em.

Chính phủ Việt Nam đề nghị Tòa án nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao chỉ đạo tòa án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân các cấp phối hợp chặt chẽ với cơ quan điều tra trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử; xử lý nghiêm minh các vụ án có liên quan đến hành vi hành hạ, xâm hại trẻ em theo quy định của pháp luật để răn đe, giáo dục phòng ngừa chung.

Chính phủ Việt Nam cũng đề nghị Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đẩy mạnh tuyên truyền, vận động hội viên, đoàn viên và toàn xã hội lên án mạnh mẽ, kịp thời phát hiện, thông tin, thông báo, tố giác các hành vi hành hạ, xâm hại trẻ em; tăng cường giám sát việc thực thi pháp luật về bảo vệ trẻ em.

Đối với cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em, các thành viên trong gia đình, Chính phủ đề nghị nêu cao trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục, bảo vệ tính mạng, thân thể, nhân phẩm, danh dự và bí mật đời sống riêng tư của trẻ em; nâng cao kiến thức, kỹ năng cần thiết để bảo vệ trẻ em, phòng, chống xâm hại trẻ em, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, cơ quan có thẩm quyền trong công tác bảo vệ trẻ em.

Trẻ em là tương lai của đất nước

Không chỉ có vụ việc này mà, tất cả các vụ việc tương tự xảy ra đều được các cơ quan chức năng của Việt Nam tiến hành điều tra, làm rõ và xử lý nghiêm minh các đối tượng theo quy định của pháp luật, không bỏ lọt tội phạm. Nhà nước Việt Nam không dung túng, bao che, tiếp tay cho bất kỳ loại tội phạm nào. Đặc biệt quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam: Trẻ em là hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của đất nước. Bởi vậy, với tội phạm hành hạ, xâm phạm trẻ em, Nhà nước Việt Nam xác định phải quyết liệt bằng nhiều biện pháp để đấu tranh ngăn chặn, loại bỏ.

Như vậy, có thể khẳng định quan điểm của Nhà nước Việt Nam về bảo đảm quyền con người nói chung; quyền sống, quyền được tôn trọng về nhân phẩm và bất khả xâm phạm về thân thể, trong đó có quyền bảo vệ trẻ em nói riêng là rất rõ ràng. Hệ thống pháp luật của Việt Nam hiện hành là khá đầy đủ và đồng bộ. Tất nhiên tùy vào tình hình nhiệm vụ từng giai đoạn và sự phát triển của xã hội, Việt Nam thường xuyên nghiên cứu sửa đổi, bổ sung để bảo đảm hệ thống pháp luật ngày hợp pháp, hợp lý, rõ ràng, công khai và minh bạch.

Nhà nước Việt Nam luôn trân trọng các cơ quan, tổ chức có thiện chí đưa những thông tin đúng, có cơ sở, trên tinh thần xây dựng về quyền con người ở Việt Nam nói chung và quyền sống, quyền được tôn trọng về nhân phẩm và bất khả xâm phạm về thân thể, trong đó có quyền bảo vệ trẻ em nói riêng. Nhưng ngược lại, Việt Nam kiên quyết lên án, phản bác mọi luận điệu bóp méo, xuyên tạc sự thật, lợi dụng dân chủ, nhân quyền để chống phá Việt Nam. Bởi những luận điệu, chiêu trò bóp méo, xuyên tạc ấy không hề góp phần thúc đẩy nhân quyền mà thực chất chỉ là hành động xúc phạm, phá hoại các giá trị nhân quyền mà thôi./.